Category Archives: Dagdagelijks

De wereld van 26 mei – 1956

Op mijn zevende verjaardag, een donderdag, lag de temperatuur tussen de 8 en 14 graden, gemiddeld ruim 10 graden. Het was zwaar bewolkt, met 4 uur zon en 1 uur regen.Ik zat nu bijna een jaar in de eerste klas van de Rehobothschool. De school lag ongeveer honderd meter van ons huis. De naam is ontleend aan een verhaal uit Genesis 26, waarin de herders van Izaäk steeds ruzie krijgen met andere lokale herders over het bezit van waterputten. Nadat Izaäk een derde put heeft gegraven zijn de ruzies voorbij en dan staat in vers 22: ” Hij noemde hem Rechoboth, ‘want’, zei hij, ‘nu heeft de Heer ons ruimte gemaakt in dit land en kunnen wij ons en zullen wij vruchtbaar zijn in dit land”. Een eerdere school in ons dorp heette ‘Eben-Haëzerschool’: ‘tot hiertoe heeft de Heer ons geholpen’. Die werd begin 20e eeuw al snel te klein en daarom werd een tweede school gebouwd: er was meer ruimte vanwege een grotere schare kinderen, vandaar de naam. Scholen daarna werden vernoemd naar leden van de koninklijke familie: Wilhelminaschool, Julianaschool, Beatrixschool. Allemaal Hervormde scholen; de Gereformeerden hadden hun eigen school: de Keucheniusschool aan de gelijknamige straat. Keuchenius, advocaat, was een trouwe volgeling van Groen van Prinsterer en lid van de Tweede Kamer. Tegen zijn partij in pleitte hij voor gratie voor Domela Nieuwenhuis, nadat deze was veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf wegens majesteitsschennis. Toen later Domela lid van de Tweede Kamer werd was hij het enige kamerlid dat hem een hand gaf. De openbare lagere school was genoemd naar Cort van der Linde. Juffrouw Hop was onze onderwijzeres in de eerste klas. Zij woonde voor haar trouwen met de heer Bleijenberg in het huis van mijn grootouders naast ons en raakte zodanig bevriend met mijn ouders. Na haar trouwen verhuisde ze naar Moordrecht, waar ik nog eens als kind gelogeerd heb, waarvan ik me nog een tochtje herinner achter op de scooter van haar man. In de eerste klas, aan het eind van het schooljaar, staan wij als klas ook bij een groeve. Een klasgenoot , die altijd van die blauwe lippen kende, rende op een dag bij het uitbreken van onweer met hevige regens naar huis en overleefde dat niet. Hij bleek ernstige hartproblemen te hebben, vandaar die blauwe lippen, maar wij wisten dat toen niet. En daar stonden we dan met Juffrouw Hop op de Oude Begraafplaats. Het was prachtig weer, toen wel. Wij zongen een psalm. Welke weet ik niet meer. Graf heb ik nooit teruggevonden, waarschijnlijk al lang geruimd.

Rehobothschool

Levinus Wilhelmus Christiaan Keuchenius.

Op mijn zevende verjaardag werd in Vught Simon Tahamata geboren. Hij is van Zuid-Molukse afkomst en werd in Vught in een zogenaamd Ambonezenkamp geboren. Wij kenden ook zo’n kamp, waar ik later nog kranten rondbracht. Tahamata’s familie verhuist naar Tiel, waar hij gaat voetballen bij Theole. In 1971 speelt hij op proef bij Ajax en wordt aangenomen voor de jeugdopleiding. Op 24 oktober 1976 maakt hij zijn debuut voor het eerste tegen FC Utrecht (7-0). In 1980 vertrekt hij tegen zijn zin naar Standard Luik, daarna volgen Feyenoord, Beerschot en Germinal Ekeren. Hij speelt 21 keer in Oranje. Hij voelt zich zeer betrokken bij de Molukse acties in de jaren ’70. Zoekt ‘zijn’ jongens op in de gevangenis, eenmaal met assistent-trainer van Ajax, Bobby Haarms. Vanaf 1996 tot nu is hij actief als jeugdtrainer, eerst in België, waar hij de ontdekker is van o.a. Jan Vertongen en Toby Alderweireld; daarna bij Ajax en Al-Ahil en sinds 2014 wederom bij Ajax.

Twee dagen voor mijn verjaardag vindt de eerste editie van het Eurovisiesongfestival plaats in Lugano, met Lys Assia als winnares met haar liedje ‘Refrain’. De Zwitserse won op nog al geheimzinnige wijze, omdat de telling achter gesloten deuren plaats vond en tot op dag van vandaag is niet bekend hoe of wat en op welke plaats de dertien andere liedjes eindigden. Tijdens dodenherdenking stelt koningin Juliana het Nationaal Monument op de Dam in gebruik. Een ontwerp van J.J.P.Oud, met beelden van J.A.Rädecker en reliëfs van Paul Grégoire. De twee leeuwenfiguren als wachters zijn van J.W. Rädecker, zoon van eerstgenoemde. De latijnse tekst op de voorzijde is van de classicus J.D.Meerwaldt en die op de gedenkmuur van A.Roland Holst. Het monument kwam in de plaats van een tijdelijk monument met elf urnen van fusilladeplaatsen.

Lys Assia

vier geboeide mannenfiguren oude monument -1947

1956 begint met de onafhankelijkheid van Soedan en op de 5e is voor het eerst op de buis het NTS-journaal te zien. Eind januari verandert zacht winterweer in een zeer koude februari, met op de 14e een Siberische Elfstedentocht. Er werd geen winnaar uitgeroepen vanwege het zgn.Pact van Vrouwbuurstermolen. Na een barre en zeer vermoeiende tocht besloot de kopgroep, bestaande uit Jan van der Hoorn, Aad de Koning, Jeen Nauta, Maus Wijnhout en Anton Verhoeven eendrachtig door te blijven schaatsen en samen, arm in arm, over de finish te gaan. Het publiek en bestuur van de elfstedentocht was ‘not amused’ en besloot de vijf te diskwalificeren. Nummer zes, Jeen van den Berg, weigerde vervolgens de eerste prijs en zodoende kent de elfde tocht geen winnaar. Tot eind februari was het zo koud (tot min 25 en -26 graden) dat er mensen daaraan overleden. Op schrikkeldag viel de dooi in.

Coen van Hoewijk eerste journaallezer De vijf van het Pact.

Op 14 maart verslaat het Nederlands elftal in Düsseldorf regerend wereldkampioen West-Duitsland met 1-2 door twee goals van Abe Lenstra. Dit was een even sensationeel als legendarisch resultaat als de overwinning van Ajax onlangs in Madrid tegen regerend Champions League-winnaar Real Madrid (1-4). Op 19 maart bokst Bep van Klaveren zijn laatste wedstrijd en op 23 maart wordt de NOVIB opgericht.

April brengt ons land de radiotelescoop in Dwingeloo, sinds 2009 een rijksmonument en op de 19e vindt het huwelijk plaats tussen prins reinier van Monaco en Grace Kelly. De eerste videorecorder wordt gedemonstreerd, de Ampex. In de begintijd van deze vinding werden Nederlandse uitzendingen daarop opgenomen en ook weer gewist om ruimte maken voor weer andere opnames. Het was een duur apparaat en men deed zuinig. Helaas is daarom veel materiaal verloren gegaan.

Op 13 juni wordt in Parijs Real Madrid de eerste winnaar van het Europees Toernooi van Landskampioenen door Stade Reims te verslaan met 4-3. Ze zouden de Europa Cup/UEFA Champions League daarna nog twaalf keer winnen, een absoluut record. Sterspelers in die tijd waren Alfredo di Stefano, die vijf keer achtereen met Real de Cup won en in elke finale scoorde en Francisco Gento, die zes keer de Cup achtereen won, een record. Vanaf 1959 voegde zich Ferenc Puskas bij de witte brigade, die drie maal de Cup mede veroverde. Op die zelfde dag onthulde Der Spiegel de Greet Hofmans-affaire, met prins Bernhard als bron. De dag daarop werd de wettelijke handelingsonbekwaamheid van de getrouwde vrouw opgeheven en nog weer een dag later wordt de Technische Universiteit Eindhoven opgericht. Eind juni worden in Poznan arbeidsonlusten gewelddadig onderdrukt, waarbij 74 arbeiders om het leven komen.

Di Stefano links Gento

graf Hofmans op Zorgvlied Poznan -Polen

In juli wint Roger Walkowiak verrassend de Tour de France en Egypte nationaliseert het Suezkanaal, nadat de VS en Engeland de toegezegde steun bij de bouw van de Aswandam intrekken.

Op 8 augustus komen bij een mijnramp in het Henegouwse Marcinelle 262 mijnwerkers om, onder wie 156 Italiaanse gastarbeiders. Door een menselijke fout ontstond er brand, waarbij kabels braken en de liftkooien naar beneden vielen en de mijnwerkers geen kant meer op konden. via een nieuwe schacht trachtten mannen met zuurstofflessen de opgesloten mijnwerkers te bereiken, maar het mangat was te klein voor hun zuurstofapparaat. Uiteindelijk duurde de reddingsactie twee weken en waren er slechts zes overlevenden. Van dat moment kwamen er geen gastarbeiders meer uit Italië, maar eerst uit Spanje en Griekenland en later uit Marokko etc.

overzicht van de mijn mannen met zuurstofflessen

Op 2 september is het dan zo ver: de eredivisie gaat van start en daarmee het betaalde voetbal, niet meer ‘wild’, maar officieel. Op 12 oktober wordt Marga Klompé als eerste vrouwelijke minister geïnstalleerd. Op 23 oktober leiden studentendemonstraties in Budapest tot een algemene opstand; de dag daarop wordt Imre Nagy de opvolger van Ernö Gerö. De dag er na schoten scherpschutters van de veiligheidstroepen op vreedzame demonstranten; weer een dag later nodigt Imre Nagy niet-communisten uit in zijn regering plaats te nemen en op de 27e trekken de Sovjettroepen zich uit Budapest terug. De opstand ging door ,gevangenen werden bevrijd, onder wie kardinaal Mindszenty. Op 3 november trok een delegatie van de regering naar Moskou om te onderhandelen, maar ze werden gearresteerd. De dag erna vielen troepen van het Warschaupact het land binnen en sloegen de opstand neer. . Het Westen durfde zich er niet mee te bemoeien, mede door de inval in Egypte en de bezetting van het Suezkanaal door Israël, Groot-Britannië en Frankrijk. Aan Hongaarse zijde vielen circa 2500 doden, aan Sovjet kant 800. Meer dan 200.000 Hongaren sloegen op de vlucht. Premier Nagy naar de Joegoslavische ambassade en Mindszenty naar die van de VS. Als twee jaar later Nagy de ambassade wil verlaten, wordt hij opgepakt en geëxecuteerd. Het lot dat hij deelt met 350 andere Hongaren, van de 30.000 die gevangengezet werden. János Kádár wordt de nieuwe leider. Ons land trekt zich terug van de Olympische Spelen in Melbourne. Op 2 december begint de Cubaanse revolutie onder leiding van Fidel Castro.

Marga Klompé Imre Nagy

Hongaarse opstand.

De Nobelprijs voor literatuur gaat in 1956 naar de Spaanse dichter Juan Ramón Jiménez (1881-1958) In Rotterdam verrijst het geinige beeld Monsier Jaques op de Rotterdamse Coolsingel. Het is een werk van Oswald Wenckebach (1895-1962)

Bij ons in het gezin wordt een jongetje geboren, dat de naam Hans krijgt. Echter na een aantal maanden overlijdt het aan de gevolgen van een buikgriep, waarbij het virus ook de hersentjes aan tast. In die tijd stonden artsen daar machteloos tegenover. Een dreun voor mijn ouders. In 1958 wordt wederom een jongetje geboren en ook die krijgt de naam Hans. Zo ging dat toen.

Rond mijn verjaardag speelde zich in ons dorp het volgende af. De politie ontdekt een verkeersovertreding op de hei. Een bevel te stoppen werd genegeerd, de overtreder reed van het pad af en zoekt dwars over de hei een goed heenkomen. Raar bericht: welk vervoermiddel? Wat voor overtreding? Verder: een achttienjarige jongen loopt van huis weg en wordt in Rotterdam aangehouden. Een hond bijt een kip dood en ter zelfde tijd werden elders 3 kippen dood gebeten. Een fietser raakt onder het achterwiel van een auto, breekt een been en de fiets is totaal vernield. “Dr. v.d.Berg verleende eerste geneeskundige hulp”. Huisartsen waren toen tevens Eerste Hulp Posten. Gevonden voorwerpen: een zonnebril, Lipssleutel, oorbel, ballpointpen, vulpen, damesvest, sigarettenpijpje, rubberriem, babydeken, badhanddoek en zwarte das enz, bruine fietstas, kinderregenjasje, ring met sleutel en een moersleutel. meest intrigerend: badhanddoek en zwarte das enz.

Lage Vuursche

Gisteravond aangenaam en smakelijk diner in Restaurant De Lage Vuursche met vriend A, die de plek had uitgekozen. Zijn moeder ligt begraven op het kerkhof achter het fraaie oude kerkje tegenover het restaurant en dichtbij Drakesteijn, waar prinses Beatrix woont. Hij frequenteerde het restaurant al vele malen en wist dat er op maandagavond voor een schappelijke prijs een uitgebreid Indonesisch buffet te genieten valt. Het was inderdaad verrukkelijk. Zelf ken ik het dorp in de bossen van vele bezoeken aan pannenkoekenhuis De Vuursche Boer en in mijn jeugd vonden er huwelijksdiners plaats in De Kastanjehof, de culinaire buurman van De Lage Vuursche. Het authentieke dorp trekt per jaar wel zo’n 2 miljoen bezoekers, die er komen om te wandelen, fietsenpaard te rijden, midgetgolfen of om zich te laven aan spijzen en dranken in de zes restaurants.

Het ligt op de Utrechtse heuvelrug en telt zo’n 1500 inwoners. De Stulpkerk dankt zijn naam aan de schuur bij boerderij de Stulp, waarin op 5 juli 1657 voor het eerst een dienst werd gehouden. Het naburige kasteel Drakesteyn was in 1640 gebouwd en de eerste heer van het kasteel Gerard van Rede schenkt grond voor de bouw van de kerk. Geld daartoe kwam van adellijke families uit de omgeving en als subsidie uit Amsterdam en Alkmaar. In 1659 kwam de kerk al gereed. De kerk kent een zgn. Koninginnebank, waar Emma en Wilhelmina konden zitten, met een eigen uitgang naar buiten. De huidige bank echter dateert uit 1938, die door Beatrix werd gebruikt toen ze nog prinses was en met Claus en de kinderen op Drakesteijn woonde. Na haar troonsbestijging vertrok ze naar Den Haag. Nu zou zij er wederom kunnen gaan zitten. Of ze dat doet en vroeger deed, waag ik te betwijfelen, want de diensten in de kerk kennen een nog al orthodoxe signatuur. Overigens kent de bank twee delen: het voorste is voor het hofpersoneel, het achterste voor het koninklijk gezelschap zelf. Op het kerkhof bevindt zich het graf van prins Friso, tegen de afrastering met het terrein van Drakesteyn. Overigens heeft Beatrix circa 400 vierkante meter grond aan de hervormde gemeente geschonken om te voorkomen dat het kerkhof vol raakte. De vader van de beroemde sopraan Jo Vincent, Jacob Vincent ligt hier ook begraven.

In Lage Vuursche zijn geboren de schildertekenaar en glazenier Herman Kruyder (1881-Amsterdam 1935), die zich in zijn werk liet inspireren door het kubisme en expressionisme. En Fanny Blankers-Koen (1918 -Hoofddorp 2004). Zij was een boerendochter en al heel jong verhuisde zij met het gezin naar het Groningse platteland. Daar ging haar vader als boer failliet en toen vestigden ze zich in Hoofddorp.

De Utrechtse muziekpublicist en componist overleed in Lage Vuursche (1981). Zo ook de actrice Lia Dorana (pseudoniem van Beppy van Werven (dec.2010).

Zelf heb ik nog een tijdje in het dorp gewoond, toen ik vanwege een belabberde financieel situatie mijn huur van een huis in Amsterdam aan de Middenweg niet kon betalen. Een toenmalige vriend bood mij het huisje van zijn vader aan, dat leeg stond, omdat deze blijvend was opgenomen in een verpleeghuis. Mijn buren bleken de acteur Coen Flink en zijn vrouw Ellen van Hemert, dochter van Willy van Hemert. Erg aardige mensen. Zij leeft nog, ‘Opa Buys’ uit de serie ‘Oppassen’, zijn laatste rol, overleed in 2000 aan alvleesklierkanker.

Het dorp kent een aantal gekende rijksmonumenten, zoals een voormalige smederij uit begin 19e eeuw. En het restaurant waar wij zo genoeglijk zaten en smakelijk aten. Sinds 1652 staat het er al, dienstdoende lasboerderij, herberg, rechthuis en tolhuis. In 1867 pachtte Willem van Oosterom het geheel van de familie Bosch van Drakesteyn, waarna zijn vrouw begon met het serveren van pannenkoeken. Thans staat de vijfde generatie aan het roer en kan er uitstekend gegeten worden, niet alleen pannenkoeken. Het interieur is weldadig door warm meubilair, schilderijen en prenten, een stokoude schouw met beschilderde tegeltjes. En de ‘baas’ ontvangt iedere gast hoffelijk. Naast het terras ligt een zwerfkei.

Van Katwijk naar Leiden en van taart naar toespijs

Op de onstuimige dag van 10 maart verjaarde een goede vriendin en vierde dat met wie ze het liefst om haar heen had. Verzamelplek: een strandtent aan de kust voor Boulevard-Zuid in Katwijk aan Zee. Stormsterk was de wind en hevig waren de slagregens die me voerden, mijn hoed stevig op het hoofd geplant, langs monumenten en de karakteristieke witte Hervormde Kerk. Rond 1230 was het dorp niet meer dan een verzameling hutten, maar vanaf 1300 begint het te groeien tot een belangrijke vissersplaats. De visserij is nog immer van belang, maar in de 20e eeuw kwam daar in toenemende mate het toerisme bij en werd Katwijk een bekende badplaats. Tijdens de oorlog braken de Duitsers zeker 200 meter aan bebouwing langs de kust af terwille van de Atlantikwall. Katwijk is een van de weinige plaatsen in Zuid-Holland waar nog een dialect wordt gesproken, het Katteks. Het dorp van Dirk Kuyt kent een zevental kerkgenootschappen van orthodox-gereformeerde signatuur, maar in de duinen bevindt zich ook Soefitempel. De Witte Kerk is Hervormd en dateert uit 1480 en is gewijd aan Andreas, de patroonheilige van vissers. Voor de kerk staat het monument ‘Vissersweduwe met zoon’ van Louis van der Noordaa. Het herdenkt vissers die door zeemijnen zijn omgekomen tijdens WO I. De tekst vermeld dat dit monument is aangeboden door Prinses Juliana ‘ in dankbare herinnering aan haar twee jarig verblijf in deze gemeente 1927-1929′. Het waren de jaren dat zij studeerde aan de Rijksuniversiteit in Leiden en daarmee de eerste Oranjetelg die zulks deed. Zij verbleef in villa In ‘t Waerle in het vissersdorp.

Ondanks de strenge signatuur is Katwijk gezegend met talrijke beelden en monumenten. Ik passeer vanaf de bushalte bij de Vuurbaak, de oudste vuurtoren van ons land (17e eeuw, o.a. ‘Kunstenaarskolonie’ van Peter Erftemeijer uit 2008, ‘De Vangst’ van Marina van der Kooi uit 2009, ‘Haringhappers’, aangeboden door de firma Haasnoot en ‘Vissersvrouw in hurkzit’.

Kunst.kolonie De Vangst

In Surf en Beach waren appelcrumble en koffie voortreffelijk en het uitzicht fraai over de woelige branding naar wisselende tinten grijs van de lucht. Verzadigd en ondanks storm en regen goed geluimd naar de bushalte. De kerken waren inmiddels leeg gestroomd als wij arriveren op Leiden Station. Te voet door die prachtige stad, waar mijn ex-vrouw haar jeugd doorbracht en ik met haar talloze malen bij haar ouders op bezoek was; waar ik Hugo de Jonge, onze huidige vice-premier nog zag opgroeien tot kleuter (zijn vader is getrouwd met een zuster van mijn ex) en waar ik ook al weer jaren geleden de liefde vond van een lange jongeman, al weer lang werkzaam aan de universiteit. De wandeling door de natte sleutelstad naar het Rijksmuseum voor Oudheden had derhalve veel weg van een ‘sentimental journey’. Dit wandeldoel was niet zomaar gekozen. Want in Katwijk ligt het beginpunt van de Limes, de oude Romeinse grens, op het continent. Sinds een jaar vormt deze grens de route van een groot wandelpad. Het eerste stuk daarvan zouden we gaan lopen, ware het niet dat storm en regen dat onaangenaam genoeg maakte om er vanaf te zien. In het genoemde museum is een prachtige afdeling over die Limes en een goed alternatief op deze dag. Veel vondsten uit de Romeinse tijd zijn dankzij toeval en veel gerichte opgravingen opgedoken en schitteren je in de vitrines tegemoet. Een wereld van verdediging en handel, van goden en rituelen, van leefstijl en bezweringen. (Zoals bijvoorbeelden van fallussen die bedoeld waren onheil af te weren, inclusief het toen al bedachte gebaar van de opgestoken duim tussen wijsvinger en middelvinger).

De afdeling vaderlandse geschiedenis van prehistorie tot 1500 is ook zeer de moeite waard. maar toen was het tijd om de jassen weer te pakken en de benenwagen te nemen naar het huis van de jarige en haar man. Koffie, Friese dumkes, kazen en borrels, soep en brood en wederom koffie en eigen gebakken kruidencake. De jarige vergastte ons met Satie en een deel van de Mondscheinsonate op de aardige huispiano. En door de ramen verscheen een dubbele regenboog. Voorwaar een fraai slot van een heerlijke dag. In weerwil van een weer die treinen deed uitvallen en waarop Ajax in de Arena met 4-0 Fortuna Sittard versloeg.

De wereld van 26 mei 1951

Op mijn tweede verjaardag lag de temperatuur tussen 5 en 19 graden; het was half bewolkt, de zon scheen meer dan dat het regende. Inmiddels was sinds 15 maart het eerste kabinet Drees aan het bewind, regerend over zo’n 10 miljoen inwoners.

Het is het jaar dat na eeuwen gebruik van de Statenvertaling de Nieuwe Vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap uitkomt (16 januari). In de kerk, waarin ik opgroei zal die nooit als kanselbijbel gebruikt worden. Een aantal jaren geleden kwam de Herziene Statenvertaling uit, waar meer ‘verlichte’ orthodoxe gemeenten wel hun vertrouwen aan schonken.

In februari doen Chinese troepen in Korea een aanval op de commandopost van het Nederlands Detachement bij Hoengsong. Vijftien soldaten, onder wie commandant Den Ouden sneuvelen. In maart wordt ons land getroffen door twee aardbevingen. In Rotterdam arriveren de eerste Ambonezen en op 29 maart wordt het echtpaar Rosenberg door een federale rechtbank ter dood veroordeeld wegens spionage.

In april vindt de oprichting plaats van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal door Frankrijk, West-Duitsland, België, Italië, Nederland en Luxemburg. In mei worden tientallen mensen in ons land besmet met het pokkenvirus, vooral Tilburg wordt hard getroffen : 51 besmettingen van wie er twee overlijden. de stad wordt geïsoleerd, zelfs de treinen stoppen er niet en de hele stad wordt opnieuw gevaccineerd.

In juni wordt paus Pius X zalig verklaard, in Jeruzalem vindt een aanslag plaats op koning Abdoelah van Jordanië en zijn kleinzoon Hoessein, die de aanslag overleeft in tegenstelling tot zijn grootvader. In september is Coevorden de eerste gemeente die op aardgas wordt aangesloten en in oktober vindt de eerste Nederlandse televisie-uitzending plaats. In Engeland verschijnen de eerste zebrapaden in het straatbeeld.

Oudere Friezen zullen zich 16 november va dat jaar nog herinneren. Op het Zaailand in Leeuwarden raakt de politie slaags met demonstranten, journalisten en nieuwsgierigen voor het gerechtsgebouw. De politie hanteert daarbij knuppels en waterkanonnen. De veearts Van der Burg moest voorkomen voor een verkeersovertreding en wilde zich zelf in het Fries verdedigen. Kantonrechter mr. Wolthers wilde dat niet toestaan. Van der Burg kreeg van alle kanten steun, onder wie de dichter Fedde Schurer, hoofdredacteur van de Heerenveense koerier en het Statenlid Tsjebbe de Jong. Dezen werden gedagvaard. En dat werd een voorlopig hoogte of dieptepunt in de taalstrijd: de veldslag met de geknuppelde hermandad. In Fries Kneppelfreed (Knuppelvrijdag). Schurer en De Jong werden veroordeeld tot boetes en gevangenisstraf. Na afloop van het proces wederom charges. Er kwamen Kamervragen, de landelijke politiek bemoeide zich er mee. Schurer ging met Abel Herzberg als advocaat in beroep, maar tevergeefs.

Gedenksteen met gedicht van Fedde Schurer

In de kleine wereld van ons dorp vliegt een steen door de ruiten bij een bewoner van de Dahliastraat, werk van vier spelende kinderen. Welk kind en welke vader mag betalen? De politie zoekt het uit. Kom daar nu eens om! Blijkbaar mocht je toen niet zonder verlichting je auto parkeren, want een automobilist wordt daarvoor bekeurd. Worden er nu nog wel eens dronken wandelaars bekeurd? Toen wel.

Ouders worden gemaand hun kinderen onder toezicht te houden, want er vinden nog al wat aanrandingen plaats “en wat daaronder wordt verstaan”, aldus het Nieuwblad van Huizen. Er wordt een geval gemeld uit de Crailose bossen “waar een man, met zelfs geen schoenveter aan een 14-jarig meisje heeft lastig gevallen”. ‘De onverlaat” is dankzij het Blaricummer meisje opgespoord. En hij heeft bekend. Onder de titel ‘Teken des tijds’ vermeldt het krantje dat de politie de ouders van twee meisjes waarschuwde dat deze kinderen zich zonder toezicht ophielden in de bossen. Ik vraag me af of ik door die zelfde politie thuis ben gebracht? Ik kon namelijk amper lopen of ik ontsnapte aan onze tuin en ging aan de wandel en kwam terecht bij het huis van grootouders, waar ik geboren ben. Ik heb het een aantal jaren terug nagemeten. De afstand is precies een kilometer. M’n hele leven lang heb ik heel goed de weg kunnen vinden. Ik was m’n eigen Tom Tom. Eenmaal ergens geweest kon ik het een volgende keer blindelings de route er naar toe lopend, fietsend, met de auto vinden. Een Tom Tom is overigens wel erg gemakkelijk, zeker nu mijn geheugen aan slijtage onderhevig is.

In de week van mijn verjaardag kun je volgende gevonden voorwerpen aantreffen: Een benzinetankdop, rijwiel, autoped, hoofddoek, hond, postduif, houten hamer en bijl, ceintuur, zakmes, rol autonummers en een vulpen. Hoe kun je een fiets kwijtraken? Hoofddoeken werden nog vaak gedragen door de autochtone vrouw wel te verstaan. Wat is een rol autonummers en waartoe bestemd?

De Zweedse dichter Par Fabian Lagerkvist ontvangt de Nobelprijs voor literatuur. Simon Vestdijk komt met drie romans: Ivoren wachters, De vijf roeiers en De dokter en het lichte meisje. Hij schrijft sneller dan God kan lezen wordt van hem gezegd en dat dan ook nog met een loeiende stofzuiger als ‘achtergrondmuziek’! Maria Dermout debuteert met Nog pas gisteren.

Lagerkvist.

Arcen-voormalig gemeentehuis- Kropholler.

Reclining Figure – Henry Moore (Cambridge) Niobe, Constant Permeke -Kröller-Müler.

De wereld van 26 mei – 1950

Ik ben een jaar oud als wij verhuizen naar de Taanderstraat, hartje oude dorp. Mijn grootvader van vaders kant, naar wie ik vernoemd ben heeft aan de 17e eeuwse boerderij een huisje laten bouwen, waar wij in kunnen. We hebben zelfs een tuin, met een grasveld, waarop mijn moeder lakens laat bleken, een kleine groentetuin en achterin bouwt vader een kippenhok. Hier wonen we een jaar of tien. Op mijn eerste verjaardag was het ook al niet zo warm met een gemiddelde temperatuur van 13 graden en heel weinig zon.

Het Nieuwsblad van Huizen meldt dat twee kalveren de haven in sprongen. Een visser uit Lemmer redt ze er uit. In de vacature van ds. Van Sliedrecht, die mij het jaar daarover op 10 juli gedoopt heeft, heeft de Hervormde kerkenraad ds. J.C.Stelwagen uit Wezep beroepen. Hij is uiteindelijk niet gekomen. Huizen werd het Mekka van de Gereformeerde Bond genoemd. Een bolwerk dus. Dat kan voor beroepen predikanten aantrekkelijk zijn, maar voor anderen juist wat gast in boezemen. Zelfvertrouwen is niet alleen voor voetballers maar ook voor predikanten een groot goed. Maar de laatsten verpakken dat in het vromere, doch ook vagere ‘roeping’. Een aardige anekdote die nog al de ronde deed in zwaardere kringen: ‘ aan het jongetje op school, wiens vader een beroep had ontvangen, werd gevraagd wat de uitkomst zou kunnen zijn.Het joch:” vader worstelt nog, moeder is de koffers al aan het pakken”! In Huizen was het de gewoonte dat als de eigen dominee voor een beroep had bedankt, de gemeente na de zegen ‘spontaan’ de psalm zong: Dat ‘s Heren zegen op U daal, zijn gunst uit Sion U bestraal. Hij schiep ‘t heelal Zijn Naam ter eer. Loof, loof dan aller Heren Heer (134: 3 Oude Berijming). De dominee behoorde dan verrast en geroerd te reageren. In mijn jeugd stond ds. J. den Besten in Huizen en die kreeg beroep na beroep en bedankte even zovele keren. En steeds weer zette de organist in voor dat ‘Daaltje’. Er ging een zucht van verluchting bij velen toen hij eindelijk een beroep aannam, naar Ede. Ook al zo’m bolwerk in het orthodoxe deel van de Hervormde Kerk.

Gevonden voorwerpen: drie verschillende vulpennen, jongensjas, beurse, windjack, sleutel, kinderbril, hond, postduif no.11-50-118950, jo-jo, een dameshandschoen, mantel, ceintuur, verpleegstersschort en nog een dameshandschoen. Dat verpleegstersschort: waar zou die verloren geraakt zijn en hoe?

Voor de Nederlandse staat begint het jaar goed: in het kader van de herstelbetalingen door Duitsland ontvangt het ruim 30.000 kg goud. In Vietnam breken onrustige tijden aan: de Vietminh onder leiding van Hò Chi Minh start een groot offensief tegen de Franse troepen. De V.S. neem de productie van de waterstofbom ter hand. En eind februari bezet kapitein Westerling met een legertje voornamelijk Molukkers het militair hoofdkwartier van Indonesië, maar zonder succes. In april wordt op Ambon de Republik Maluku Selatan (RMS) uitgeroepen en opent DAF een fabriek in Eindhoven. Mijn vader verdient de kost als vrachtwagenchauffeur in dienst van een bouwmaterialenhandel, ook Vos geheten, maar volgens mij rijdt hij in een Hanomag. Transjordanië annexeert de Westelijke Jordaanoever, waarbij de daar wonende Palestijnen de Jordaanse nationaliteit verwerven. Twintig dagen voor mijn verjaardag wordt in Silkeborg een veenlijk gevonden, dat de ‘man van Tolund’ wordt genoemd. In het Museum Silkeborg ligt deze man van circa 350 v. Chr.in een vitrine te kijk. De man was opgehangen, waarschijnlijk als offer voor de goden en zo’n 30-40 jaar oud. Voor een VPRO-radioprogramma over veenlijken ben ik eens afgereisd naar Silkeborg, een verder saai stadje, met wat winkels, een hotel en een kleine dierentuin. In het Drents Museum bewaren wij ons eigen veenlijk: het meisje van Yde.

Een maand na mijn eerste verjaardag begint de Koreaanse oorlog, met de inval van Noord-Korea in Zuid-Korea. Vrij spoedig mengt ook ons land zich in de oorlog met het sturen van de torpedobootjager Hr Ms Evertsen naar de Koreaanse wateren. Later in het conflict vertrekt ook een jongeman uit Obdam naar het Verre Oosten. Hij is de vader van een vriend. Komt heelhuids terug, maar houdt zijn leven lang last van nachtmerries. Tien jaar na zijn dood maken Sjaak Vlaming, zijn zoon en ik een radiodocu over hem. We reizen ook naar Zuid-Korea. Staan voor de demarcatielijn met Noord-Korea. Bezoeken het graf van een vriend van Vlaming in Pusan en al reconstruerend, ook middels gesprekken in Nederland met overlevenden komen we tot de conclusie dat Vlaming per ongeluk zijn beste maat op een van die gruwelijke gevechtsheuvels heeft neergeschoten.

In juli neemt de drooglegging van oostelijk Flevoland een aanvang en wordt Boudewijn koning van België. Zijn overlijden herinner ik me nog zeer goed. Met mijn toenmalige vriend Govert was ik begonnen aan radioreis in het voetspoor van Belcampo. We logeerden de eerste nacht in het Ardense dorp Celle, bij namen. ‘s Ochtends zette ik de tv aan en direct vielen we in het nieuws dat Boudewijn inzien buitenverblijf in het Spaanse Motril was overleden: 31 juli 1993. Op 23 augustus raast een tornado over ons land, die vooral schade één zwaargewonde veroorzaakt op de Veluwe.

In november roept paus Pius XII het dogma van Maris’s Tenhemelopneming uit en verovert het Indonesische leger Ambon, waarop de RMS-strijd wordt voortgezet op Ceram. In december gaat Abe Lenstra niet in op aanbod van ACF Fiorentina en zo blijft de virtuoze Fries op onze velden te bewonderen. Ooit heb ik zijn vele malen opgelapte voetbalschoenen in handen gehad. Ik was voor een reportage op bezoek bij Jopie Huisman in Workum, die op dat moment bezig was de fameuze kicks op doek te vereeuwigen terwille van het museum van FC.Heerenveen. Ook was ik bij de fantastische toneel-en muziekspektakel in het stadion over ‘us Abe’, geregisseerd door Jos Thie.

De Nobelprijs voor literatuur gaat dit jaar naar Bertrand Russel.

De wereld van 26 mei – 1949

Op 26 mei hoop ik 70 jaar te worden. Vandaar een nieuwe rubriek, die zich focust op opmerkelijke zaken, gebeurtenissen e.d. in de wereld om die dag heen.

Ik werd om zeven uur s’ochtends geboren op een ijskoude hemelvaartsdag op de Eemnesserweg 32 in Huizen, waar mijn ouders tijdelijk inwoonden bij mijn grootouders van moeders kant.

Bij mijn moeder op schoot, rechts tante Annie

Op deze dag begon in Chippenham in Wiltshire ook het leven van de huidige Labourleider, Jeremy Corbyn. Mijn vader was vrachtwagenchauffeur, zijn vader elektrotechnicus; mijn moeder huisvrouw, de zijne lerares wiskunde.Mijn ouders waren conservatieve protestanten, de zijne republikeinse vredesactivisten. Corbyn is geheelonthouder; ik ben dat tot op heden geheel niet, ofschoon de mate van ‘spirituele’ consumptie behoorlijk gedaald is, kortom ik kan er niet zo goed meer tegen. Corbyn is ook nog vegetariër en ik ben hooguit een flexetarier. Hij is supporter van Arsenal en ik van Ajax, zoals bekend. Gerrit Keizer van Ajax keepte ooit ook voor Arsenal en Marc Overmars speelde voor beide clubs.

Terwijl ik langzaam toegroei naar een ‘coming out’ brengt RCA op 10 januari de eerste single uit en verschijnt het eerste Nederlandse cryptogram in De Groene Amsterdammer. Platen draai ik niet meer. Mijn verhuizing naar Naarden vroeg om drastisch opruimen en besloot ik dat pick up en grammofoonplaten bij de slachtoffers behoorde. Aan het cryptogram wijd ik nog ieder weekend enige uren. Die van de NRC en soms ook Volkskrant. Zelden die van De Groene, veruit de moeilijkste. In februari komt voor het eerst de Knesseth bijeen en een Amerikaanse B-50 bommenwerper maakt de eerste non-stopvlucht rond de wereld. Het is dan maart en ik groei lekker door, veilig in de moederschoot. In de zelfde maand verschijnt het eerste nummer van Paris Match. Het moet voor mij nog steeds een eerste keer worden dit blad tot mij te nemen. In april wordt het Noord- Atlantisch Verdrag getekend – door 12 landen – de start van de NAVO. Nu 70 jaar later staat dit bondgenootschap onder spanning vanwege de afstand die Trump steeds meer lijkt te nemen tot Europa. Zijn eis dat Europese landen meer moeten bijdragen, lijkt overigens reëel, zacht uitgedrukt. De maand waarin ik geboren word begint met een tragedie. Op 4 mei stort een vliegtuig met het elftal van Torino neer. Vlak voor de landing in Turijn na een vriendschappelijke wedstrijd tegen Benfica in Lissabon vindt het toestel en haar inzittenden (op twee na) haar einde in stromende regen en dichte mist tegen een heuvel bij de basiliek van Superga, ten oosten van de stad van Fiat. Ik ben verzot op Italië, maar gek genoeg heeft het Italiaanse voetbal me nooit zo getrokken. Een lichte voorkeur voor Juventus en ik kon van A.C.Milan genieten in de periode dat Van Basten, Rijkaard en Gullit er schitterden. Op 5 mei wordt de Raad van Europa opgericht; zes dagen later wordt Israël toegelaten tot de Verenigde Naties. In Israël ben ik zeker zes keer geweest. de laatste keer al weer lang gelden, nog voor de eerste Intifada. Ik voelde me er thuis, voelde ook de spanningen. Het is doodzonde dat nog immer geen oplossing gerealiseerd is voor een vreedzaam samenwonen met de Palestijnen. Gun elkaar een eigen bestaan en bouw vandaar aan een samenwerking die zowel economisch als politiek vruchtbaar kan zijn in een harde en verwarrende Arabische wereld. Veertien dagen voor mijn geboorte heft de Sovjet Unie de blokkade van Berlijn op en drie dagen voor mijn levensbegin vindt de oprichting plaats van de Bondsrepubliek Duitsland.

Ik ben amper een maand oud of een KLM-toestel verongelukt bij Bari, de Italiaanse stad waar de resten van Sint-Nicolaas rusten. Een maand later verongelukt wederom een KLM-toestel, nu bij Bombay. Veel vliegtuigrampen rond mijn geboorte. Zou ik daarom nog steeds niet van vliegen houden? Belangrijk voor ons land is het begin van de Ronde Tafel Conferentie over de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië. De zgn. politionele acties gaan nog ‘gewoon’ door. Onder de Nederlandse troepen bevindt zich een broer van mijn moeder, die in mijn geboortejaar overlijdt in een zwemvijver. Mijn grootouders kregen een zakelijk bericht er van en een fotootje van zijn begrafenis. Nooit hebben zij het graf van hun oudste zoon kunnen bezoeken. Geen enkel familielid heeft dat gedaan. Ik hou niet van het begrip ‘bucketlist’, maar eigenlijk wordt het tijd dat ik eens ga en mij verdiep in de omstandigheden van en de aanleiding tot zijn dood. Zijn naam komt voor in een boek van Hylke Speerstra over Friese Indië-strijders (Klompen in de dessa) en daaruit valt op te maken dat het echt om een verdrinking ging. Enfin op 27 december tekenen koningin Juliana en vicepresident Hatta in Amsterdam het onafhankelijkheidsverdrag. In de lezenswaardige biografie van Cees Fasseur lees ik dat m.n. Gerbrandy zich vanaf het begin hevig heeft verzet tegen het ontstaan van een zelfstandige republiek.

Tot slot William Faulkner ontvangt de Nobelprijs voor Literatuur en op 26 mei wordt ook Hank Williams jr. geboren.

Vliegramp Superga NAVO-embleem

B-50 – bommenwerper Verdeling Duitsland en Berlijn-blokkade

Het plaatselijk sufferdje, het Nieuwsblad voor Huizen, meldt dat Harmonieorkest Prinses Irene een concours won in Baarn. Dat orkest is een samenvoeging van orkesten, waarvan de oudste al eind negentiende eeuw werd opgericht. De fusie vond plaats in augustus 1945 onder de huidige naam.

Er waren toen veel eerlijke vinders.

Witte boorden werden toen nog los gedragen door meer mannen dan alleen priesters. Roomsen waren er in ons dorp niet veel. Mij verbaast het badkostuum. Zwembad Sijsjesberg bestond nog niet en het was toen veel te koud om te zwemmen, waar dan ook. Een guldensbond lijkt een soort cheque te zijn.

De krant vermeldt ook de aankoop van grond van K.Vos. Dat moet ome Klaas zijn, oudste broer van mijn vader. Hij kocht het van de Erfgooiersvereniging (Stad en Lande van Gooiland) ten zuiden van de gasfabriek. De gasfabriek stond aan de Havenstraat. Mijn opa van moeders kant ( zie fotootje aan het begin) werkte daar. Ome Klaas bouwde op die grond zijn boerderij en in mijn jeugd betrokken wij van hem dagelijks een kan verse melk.

Aandachttrekkerij

Afgelopen zaterdag had ik voor Radio Bloemendaal (Hemelse Modder) een gesprek met oud-sportjournalist van de Volkskrant en NRC Guus van Holland. Het werd een openhartig gesprek aan de hand van door hem zelf (zoals gebruikelijk bij dit programma) aangedragen muziek. Daarbij het nummer ‘The sinner in me’ van Depeche Mode. Logische vraag van mijn kant: wat is ‘the sinner in you’? ‘Mijn zonde is” , zei Guus, ‘ is de neiging tot aandachttrekkerij”. Een eerlijk en verrassend antwoord. Die wellicht de wonde openlegt bij meerderen, de wonde ook van mijn zonde, moet ik bekennen. Die wellicht ook voortkomt uit een gebrek aan aandacht en erkenning tijdens minder- en jeugdtijd. Of uit angst voor afwijzing. Een zonde wellicht die stevig gevoed wordt deze tijd met z’n Facebook, Instagram, Twitter etc. En de ettelijke talkshows niet te vergeten: mooie podia voor aandacht en hoe beter aandacht getrokken wordt, hoe beter de kijkcijfers en dus gunstig voor de ijdelheid van de talkshowhosts. In Andere Tijden Sport was onlangs een mooi (gemaakt) portret te zien van oud-scheidsrechter Frans Derks. Nu ja, ik schrijf ‘oud’; hij fluit nog steeds op 88 jarige leeftijd wedstrijden. Nou ja fluit; hij fluit nauwelijks en loopt er als relikwie bij. Het spel bijbenen is er niet meer bij. Zoals Sjaak Swart ook nog altijd voetbalt op z’n tachtigste: een karikatuur van wat hij was. Enfin, Derks gaf ruiterlijk toe dat hij ijdel was en dat nooit onder stoelen of banken heeft gestoken. Zijn ijdelheid is wellicht daarom te pruimen. Aandachttrekkerij is vaak omgeven door en ingegeven door een zgn goede zaak, met fraaie motieven, maar ten diepste juist voortkomend uit ijdelheid. Facebook is bijvoorbeeld een digitale prikboord voor kijk-mij-eens-goede daden en -gedachten/meningen, bevestigd door applaus-reacties van je aanhang, vrienden genaamd. En zo wordt vooral de digitale wereld overstelpt met ‘Hier ben ik’. Een goede vertaling van het Hebreeuwse ‘hineni’, wat in de Bijbel diverse keren voorkomt, o.a. bij Abraham (Genesis 22) en bij Samuël. Maar daar is het altijd een uit je schulp komen door een roepstem van de Ene en nooit een zelfopenbaring, dus een vorm van eigenmachtige aandachttrekkerij. Toen het laatste album van Leonard Cohen met de titel Hineni mocht Mart Smeets bij DWDD aandacht daarvoor vragen en dat is bij Mart nooit aan dovemansoren gezegd. God Matthijs roept, dus ben je er. Maar Mart vertelde dat hineni betekent: ik kom er aan. Tja. Overigens een ander nummer van Cohen – Halleluja – behoorde ook tot de inbreng van Guus van Holland. Volgende week met het hele gesprek te beluisteren op www.radiobloemendaal.nl.

Niets

Afgelopen maandag zaten Frits Abrahams weer eens bij elkaar voor onze regelmatige ontmoeting, in Café Luxembourg aan Het Spui in de grote stad A. Er komt van alles ter tafel: naast persoonlijke zaken, gelezen of te lezen boeken, films, Ajax, politiek en dit keer ook de blijvend intrigerende vraag: wat ging er aan de ‘oerknal’ vooraf? Of wie/Wie? Gisteravond schoof Vincent Icke aan tafel bij de DWDD juist over die vraag. Kwam dat even mooi uit. Het ging over die ene nanoseconde die aan de oerknal voorafging. Of ging er niets aan vooraf. Niets: daar ging het gesprek over. Voor Icke lijkt altijd geen vraag te moeilijk. Voor hem is altijd alles eenvoudig. Maar voor mij als kijker zijn er altijd momenten dat ik afhaak. Dat het eerder moeilijker wordt. Ben ik nu zo dom of kan Icke het eigenlijk niet uitleggen, omdat hij het eigenlijk ook niet weet? In een hogere Intelligentie gelooft Icke niet. Die mogelijkheid sluit hij bijvoorbaat uit. Dat mag, maar zijn stelling dat er niets aan de oerknal voorafgaat, terwijl hij eerst in alle toonaarden vertelt dat ‘niets’ in ons spraakgebruik ook altijd ‘iets’ is, namelijk in relatie tot iets anders. Zoals in ‘er gaat niets boven Groningen’ of: ‘ik wil even niets aan mijn hoofd hebben’. Of het niets in de kunst etc. ‘Niets’ is een woord door ons mensen geformuleerd en elk woord verwijst naar ‘iets’. Dus ook het niets is iets. Als je dus zegt dat er niets is voor de oerknal, dan maak je het iets ten op zichte van die oerknal, maar ben je nog geen stap verder. Dan kun je net zo goed zeggen dat God of zo iets er aan voorafgaat en natuurlijk dat is ook een kwestie van geloof, maar wellicht toch bevredigender. Dus met het kwartiertje waar Icke om vroeg ben ik niets opgeschoten. Of zou Icke zelf aan de oerknal vooraf zijn gegaan? Een te verdedigen stelling, want die hele oerknal-theorie is wellicht waarschijnlijk, maar geen absolute zekerheid. Wat ook niet kan in de wetenschap. Dus: Icke en alle andere Ickes gaan aan de oerknal vooraf en Frits en ik kunnen daarover weer verder filosoferen, over het zwarte gat in onze kennis. Met een goed glas bier erbij. Want wat voor de natuur geldt, geldt ook voor goede gesprekken: je moet er wat bij te drinken hebben.

Regen en Achterberg (2)

Het volgende ‘regen-gedicht’ komt uit de bundel Eiland der ziel, uit 1939, dus na het drama van de moord en nadat Achterberg was opgenomen in de Rijksasyls voor Psychopathen in Avereest, waar hij van 1938 tot 1943 verbleef. De titel is typerend voor zijn toestand. Fysiek van de buitenwereld afgesloten, maar vooral psychisch verkerend in de eenzaamheid, als op een eiland. Wat kan hij doen op zo’n eiland? De gestorven en verloren geliefde tot leven wekken, een thema dat dus al vóór de moord significant aanwezig was. Het middel daartoe is het woord en de woorden. Die vormen een brug naar het eiland. En waar het woord is is bij Achterberg Het Woord nooit ver weg. In onderstaand gedicht komt dat ook weer tot uitdrukking.

IN DEN REGEN

Laat dit, omdat ik eenzaam ben, een stem verwerven als de regen; die heb ik van u meegekregen, zover ik van u ben.

Het is hetzelfde als uw leden, – kuis en nabij -, waarmee de woorden sidderen en worden geboren; waarin uw liefde heeft gezwegen.

Zo sneeuwt de dood het leven dicht. Er is geen angst meer en geen naam. Ik lig weer met mijn ziel tesaam in onverstoorbaar evenwicht.

Ik heb u lief, al zijn vergaan de verten, die ik met u deelde, wat gij mij nimmermeer verheelde vangt immer in den regen aan.

Hier zie je wederom dat regen voor Achterberg niet louter een meteorologisch fenomeen is, geen ‘mededeling voor land- en tuinbouw’, maar een mythisch karakter kent, zoals bij Guido Gezelle bijvoorbeeld de bloemen: “mij spreekt de blomme een tale”. In de regen hoort de dichter zijn geliefde; dat is bij hem of hem bij gebleven. Intrigerend is dan ‘zover ik van u ben’. Dat kan zijn ‘voor zover etc’ of duiden op de afstand tussen hem en haar. De tweede strofe is een lastige om te verstaan. De leden – een kuise omschrijving van het erotisch en seksueel begerenswaardige onder-deel van de geliefde – waren weliswaar nabij maar kuis, ‘onbezoedeld’. Het bleef beperkt bij het oproepen van opwindende taal. Wat die begeerde liefde betreft bleven haar leden ‘gesloten’. Net als haar stem is dat op afstand gebleven. In de derde strofe komt het keerpunt. De regen wordt sneeuw, met zijn witte kleur bij Achterberg symbool voor toedekking c.q. verzoening. Het is hier de dood die dicht sneeuwt. En wel het leven. Dat kan denk ik verstaan worden dat het leven staat voor onrust en de dood voor vrede, zoals op grafstenen staat: R.I.P., rest in peace. Dat blijkt uit het vervolg. De dichter is weer eengewonden met zich zelf. Ondanks dat het allemaal ver weg is – en wellicht hebben ze samen ook vroeger van letterlijk uitzichten genoten – de liefde blijft en haar stem wordt weer bij en in elke regen gehoord.

Dertig jaar later

Duitsland uitgeschakeld! Poulefase niet eens overleefd. Niet verwonderlijk als je zag hoe beroerd ze voetbalden. Heb er geen traan om gelaten, sterker nog: ook bij mij moest ik constateren dat leedvermaak uit de kelder van mijn ziel omhoog sijpelde en bezit van mijn gemoed nam. Vond het eigenlijk alleen zielig voor Kroos, van wie ik als voetballer en als mooie stoere man een liefhebber ben. Jan Boskamp zat bij VI breeduit te glunderen, Jesse Klaver juichte geloof ik harder dan na het bereiken van het klimaatakkoord. Arjen Fortuin in de NRC bracht 1988 in herinnering. Na onze overwinning op de ‘moffen’ (Boskamp) bracht hij de uitslag aan op een Duitse auto. Zo iets deed ik zelf destijds ook. Maar dan achter de ruit van de OAD-bus, die onder mij als reisleider een groep van 46 toeristen terugbracht vanuit Italië naar Nederland. In Italië hadden we de eerdere wedstrijden van Oranje gezien, in een hotel of op een tv’tje van een marktkraam in Rome, toen Van Basten met drie goals persoonlijk Engeland de nek omdraaide. De wedstrijd tegen Duitsland zagen we juist in een voormalig klooster onder de rook van Würzburg, met Duitse mede-gasten. Het werd een onvergetelijke avond. Vandaar dat papier achter de ruit: 2-1 in koeienletters! En bij elke tegenligger met Duits nummerbord wees ik nadrukkelijk naar dat papier. Kinderachtig. Enfin, nu werd Duitsland geveld door Zuid-Korea, toch ook een beetje van ons: vanwege Guus Hiddink en ook omdat na hem – met minder succes, dat wel – nog drie landgenoten hun bondscoach waren: Jo Bonfrère, Pim Verbeek en de onvermijdelijke Dick Advocaat. Zal ik het de Belgen gunnen als zij slagen, waarin wij driemaal ‘faalden’?