Bach en 1698

Sebastian woont nog steeds bij zijn oudere broer in Ohrdruf. Hij gaat school aan het Lyceum Illustre Gleichense, een Latijnse school omstreeks 1560 opgericht door Georg II, graaf van Gleichen. De school genoot een prima reputatie, leerlingen kwamen van heinde en ver. Sebastian had in Eisenach de quarta afgemaakt en kwam in de tertia (de vierde klas) terecht. Juli 1696 bleek hij al de op drie na beste van alle leerlingen. Toen hij de tertia afgemaakt had was hij de jongste maar ook de beste van zijn klas. In juli 1698  aan het eind van het eerste jaar in de secunda oftewel vijfde klas was hij de vijfde van de school, het jaar erop tweede. Als hij overgaat naar de prima oftewel zesde klas is hij veertien jaar , vier jaar jonger dan de gemiddelde leerling. Sebastian heeft uiteindelijk de quinta tot en met de prima in acht jaar tijd doorlopen, wat in zijn familie nog nooit eerder vertoond was. De meesten gingen na de tertia van school af. De school kende in die jaren een nog jonge rector: Johann Christoph Kiesewetter, die de cantor van de school verwijderde, omdat hij zoals hij beschreef: ‘ een pest voor de school, een schandaal voor de kerk en een kankergezwel voor de gemeenschap’ was. Een vernietigend oordeel, waarbij dat over de leiding van PSV van afgelopen week verbleekt. In januari van ons jaar, 1698, wordt Elias Herda in zijn plaats benoemd. Bachs oudere broer zat in de toelatingscommissie. Sebastian zong als koorstudent onder cantor Herda. Met de andere leden kon hij  wat bijverdienen door het zgn. currende-zingen. In kleine groepjes ging men de straat op om te zingen. Dat gebeurde zo drie keer per jaar. In 1697 wist men met z’n twintigen 242 taler, vier groschen en tien pfennig bij elkaar te zingen. Wat bepaald niet slecht was, als men bedenkt dat Bachs broer als organist aanvankelijk niet meer dan 39 taler en negen groschen per jaar verdiende. Het op straat verdiende bedrag werd verdeeld, waarbij functie en schoolklas meetelde. Bach was waarschijnlijk ook solist en kreeg wat meer. Zo kon hij bijdragen aan de huishoudpot van zijn broer. Bovendien genoot hij de zgn. hospitia, de regeling waarbij het schoolgeld, kost en inwoning aan arme studenten betaald werd door welgestelde families. Bach zou later Kiesewetter wederom treffen, als deze in 1712 rector van het beroemde gymnasium in Weimar wordt.        In de zomer van 1698 patenteert Thomas Savery de eerste stoommachine onder de titel An Engine to Raise Water by Fire. Al in de eerste eeuw experimenteerde Heron van Alexandrië met water en vuur om dan door stoom een bol te laten draaien, zonder verdere praktische toepassing overigens. In 1543 liet Biasco de Garay een schip met een door hem ontworpen stoommachine door de haven van Barcelona varen. Hij hield zijn vinding geheim. Een aantal jaren voordat Savery zijn machine patenteerde was de Hugenoot Denis Papin al bezig een dergelijke machine te ontwikkelen.         1698 is het geboortejaar van de Italiaanse tekstdichter  Metastasio (Pietro Antonio Domenico Bonaventura Trapassi), wiens teksten door zeker driehonderd componisten als libretto gebruikt zijn. In 1698 overlijden de dwarse theoloog en predikant Balthasar Bekker, de schilder van stadsgezichten Gerrit Adriaenszoon Berckheyde en de beeldhouwer Rombout Verhulst, alle drie in de maand juni.

BalthasarBekkerBalthasar Bekker, getekend door Joh. Hilarides.

 

 

 

 

 

 

260px-Berkheyde-Haarlem Grote Markt -Haarlem

200px-Detail_Maarten_Harperszoon_TrompDetail grafmonument Maarten H. Tromp, Oude Kerk Delft.