Met vriend S. naar de Jeroen Bosch-tentoonstelling. De kaarten waren een persoonlijk cadeautje van onze burgemeester, die vier kaarten van de provincie mocht weggeven. Ja, het was druk, maar niet zo druk als destijds met De late Rembrandt. Te druk eigenlijk wel om  alles goed en detail te bekijken. En dat is toch bij een schilder als Bosch van belang. Toch hebben we wel veel zorgvuldig kunnen bekijken. Vooral dankzij de door S. voorgestelde strategie: aan het eind van de tentoonstelling beginnen. Zijn argument: de mensen zijn dan al grotendeels verzadigd en vermoeider en gaan dan vluchtiger kijken. Dat bleek prima te werken. De tentoonstellingsruimten waren zelf schaars verlicht, wat het lezen van het tekstboekje niet altijd gemakkelijk maakte. Waarom deze aanpak, vroegen we ons af? Wellicht om het duistere van Bosch’ beeld van de Nederlandse  Late Middeleeuwen te benadrukken? Verplettert het werk van Bosch? Soms. Ontroert het? Ook soms. Verpletterend zijn de grote stukken, met die vele vaak bizarre details, met soms Star-Wars-achtige figuren of tafereeltjes, soms robots avant la lettre. Verbijsterend is een beter woord, fascinerend zeker en humoristisch bij tijd en wijle. Ontroerend : Johannes op Patmos en het Christuskind met een soort rollator en een windmolentje in zijn hand. Als kind was Jezus al een gemankeerde: aankondiging van zijn weg naar de veroordeling als gekruisigde. Het meest ontroerende misschien wel een detail in grijstinten op de achterkant van een paneel: een Christus met doornenkroon en daar achter neerhangend een heiligenaureool in de vorm van een omgekeerd soepbord. Christus is heilig als gekruisigde en dus geen Super Star, Zorro, geen ‘Arie Boomsma’ met sportschoollijf vol zelf gekozen gegraveerde boodschappen. De boodschap van Christus is die van een dodelijk verwonde en juist zo Redder der wereld, van gewonde mensen.Een heel geestig schilderij is die van de vrek op zijn sterfbed. Om de hoek van de deur verschijnt Magere Hein, een in een spookkleed gehuld geraamte met grijnzende schedel. Onder een gordijn vandaan duikt de duivel op met een enorme geldbuidel in de hand, terwijl een glas-in-loodraam de gekruisigde Christus toont: voor wie kiest de vrek in het aanschijn van de dood? Aan de voet van zijn doodsbed zien we de vrek bij zijn met een dolk opengehouden schatkist, met wiens inhoud hij Magere Hein wil omkopen om nog even weg te blijven. Onder de schatkist kruipen Bosch’ eigen varianten van prehistorische dieren als gedrochten.  Wat me verder steeds aanspreekt zijn die natuurlijke sprekende kleuren van voor de uitvinding van chemisch samen te stellen tinten. Al met al : een feest om er te mogen zijn. Die werd mooi afgerond toen we vanuit het huis van de ouders van S. in de berm een mandarijneend zagen lopen. Een van oorsprong Aziatische vogel, die in ons land nu ook als broedvogel te vinden is, met een kleurenpracht die aan de schilderijen van Bosch doen denken.