Rivierenserie ND deel 6 – 5 augustus 2022

‘Ik vind het jammer dat ze hem ver- eeuwigd hebben zonder die karakte- ristieke schoenpunten onder zijn toog vandaan. Het was zo kenmerkend voor priesters uit die tijd: die zwarte, glimmend gepoetste schoenen, waarvan alleen de neuzen zicht- baar waren. Als kind werd ik er al door aangetrokken.’ In zijn ruime scootmobiel zit hij, Jan Renders, onder een machtige beuk de krant te lezen, op het kerkhof waar een paar meter verderop de beroemde mgr. Wilhelmus Marinus Beckers begraven ligt. Op 9 mei 1966 overleden aan een hersentumor. Van wie ook een standbeeld prijkt op de markt van zijn geboortedorp Sint-Oedenro- de of zoals ze hier kortaf zeggen ‘Rooi’. Onder een eenvoudige steen, kenmerkend voor zijn bisschopsstijl, ligt hij niet ver van de Dommel die om Rooi heen golft. De dag voordat wij aan de oever van het riviertje liepen, is nog een jongeman van 20 met zijn scooter erin verongelukt.

Breed is de Dommel niet, lang wel: 35 kilometer op Belgisch (Limburg) grondgebied en 85 kilometer door Noord-Brabant stromend. In het vroeg-pleistoceen, zeg zo’n 2 miljoen jaar geleden, stroomden op de plek van de Dommel de Rijn en Maas samen door een slenk. Beide rivieren verlegden hun loop gaandeweg naar het oosten, waarbij de Maas het zo- genaamde Plateau van de Kempen achterliet, waar de Dommel ontspringt.

In de achtste eeuw wordt voor het eerst melding gemaakt van de ‘Duthmala’: lisdodde in de laagte. In de Romeinse tijd werd er druk op gevaren: het stroomde snel en diep. Maar gaandeweg werden de oeverbossen

 

beeld Maarten Boersema

gekapt voor hooilanden, afgerond halverwege vijftiende eeuw. Zand kreeg vrij spel en de rivier ging me- anderen. En jawel, op de rivier werd geloosd ook door Eindhoven, de industriestad die pas in 1950 een waterzuiveringsinstallatie kreeg. De Dommel werd vervuild en werd gekanaliseerd.

In deze eeuw is begonnen de Dommel weer een natuurlijk karakter te geven. Zowel op Belgisch als op Brabants grondgebied zijn nog veel watermolens te bewonderen. En stroomt ze door plaatsen als Son en Breugel, Sint-Michielsgestel, Boxtel en Vught. En door Sint-Oedenrode, waar de kleine Beckers aan haar oevers speelde en misschien ook wel in badderde. Van afkomst boerenzoon ontwikkelde hij zich als bisschop van Den Bosch tot steun en toeverlaat van al die rooms-katholieke gezinnen die zuchtten onder de strenge moraal van het kinderen moeten krijgen.

‘Voor ons was hij heel belangrijk’, zegt Jan Renders, een groot deel van zijn leven varkensboer, vanuit z’n scootmobiel. Z’n ogen stralen en worden vochtig, maar dat kan ook van zijn leeftijd (84) komen. ‘We mochten zelf beslissen over het gebruik van de pil. Mijn ouders hadden nog tien kinderen, mijn vrouw en ik slechts twee.’
Intussen zet de lucht aan, zoals ze hier aan de Dommel zeggen. Een schip met zure appels, zeiden ze bij ons thuis. De schrille roep van een pauw klinkt dreigend en kondigt onheil aan. Renders zet z’n mobiel in beweging. Wij snellen naar de auto, het bliksemt al. Eenmaal achter het stuur barst het los. ■