- een uitstapje in Noord- Friesland
We gingen naar Bartlehiem voor bier. Bier van het merk Grutte Pier. Wij zijn Louis Detmar en ik. Hij oud-notaris en ik oud-dominee, een mooie combinatie van zakelijkheid en emotionaliteit, wij beide – durf ik te stellen – goede vertellers.
Zoals vaker logeerde ik bij Louis en Fenneke, vroeger in Bolsward – sinds 1995 – , Langweer en nu al weer een tijdje geregeld in Heerenveen.
Luis en ik zijn beide ook bierliefhebbers. Dus niet echt gesteld op de ordinaire pils van H. , maar veeleer op diverse soorten speciaal bier.
En dat is zeker Grutte Pier, genoemd naar de letterlijk legendarische reus uit Kimswerd.
De brouwerij begon in Leeuwarden, maar staat nu in Bartlehiem aan de onder Elfstedenschaatsers beruchte water en dichtbij het beroemde bruggetje.
Op dus naar het noorden, om Leeuwarden heen via dorpen als Swichum, Wergea, Warten, Garyp, Burgum, Suwald en Tietjerk.
Daar veroorloofden we ons een tussenstop, omdat de familie van de grootmoeder van mijn moeder daar haar wortels heeft. Mijn grootmoeder , die ik nooit gekend heb – zij overleed toen ik een jaar of twee was – was een Venema.
Vitus werd in de 3e eeuw n. Chr op Sicilië geboren als zoon van een heidense senator. Al jong bekeerde hij zich tot het christendom en hield stand ondanks druk en martelingen en tenslotte de marteldood. Hij wordt aangeroepen bij zenuwaandoeningen, zoals de naar hem genoemde Vitusdans. Hij is de beschermheilige van dansers, zangers en epileptici en schutspatroon van Het Gooi. Zijn naamdag valt op 15 juni.
Mijn overgrootvader vertrok van hier naar Het Gooi en bleef dus onder de bescherming van St.Vitus, ofschoon hij als protestants evangelist daar waarschijnlijk niets van moest hebben.
In 1892 werd de kerk in neorenaissance-stijl uitgebreid naar ontwerp van de Friese architect W.C.de Groot, waarbij de toevoeging van een transept tot een kruiskerk leidde.
Via Gytsjerk en Aldtsjerk en draaien en keren door vlak land met verre horizon komen we in Bartlehiem, in de brouwerij.
Grutte Pier oftewel Grote Pier heette officieel Pier Gerlofs Donia, die ca 1480 in Kimswerd werd geboren en het leven liet in Sneek in 1520. Hij wordt omschreven als krijgsheer, vrijheidsstrijder, kaper, zeerover en volksheld. Reusachtig van gestalte was hij gezegend met bovenmenselijke kracht, zo wil het verhaal. Hij speelde een voorname rol in de strijd om het behoud van Friesland tegen de hebzucht van de graven van Holland. Op Wikipedia valt het nodige over hem te lezen. Wij kwamen voor het bier van Pier en werden uiterst vriendelijk geholpen door een jongedame.
De terugweg ging via Leeuwarden, via het alleraardigste dorpje Wyns/Wijns. In 949 wordt het dorp al vermeld. De romaanse kerk uit 1200 is ook aan St.Vitus gewijd, de rondboogvensters dateren uit de 18e eeuw.
